İsmet ÖZEL ile "Türklük" meselesi özelinde bir söyleşi…
Türkiye’nin ve dünyanın durumu hakkında konuşulacak öyle çok şey var ki... Hele, İsmet Özel gibi 25 yılı aşkın bir süredir “yapılacak iş”, “yürünecek yol”, “varılacak sahil”... hakkında yazılar yazan; doğrudan doğruya mektuplar kaleme alan biriyle buluşunca, mevzu hem açılıyor, hem de derinleşiyor. Sizlerden gelen soruları da göz önüne alarak, İsmet Özel’le Türklük, Dünya Sistemi, İslamcılık, kadınlar, yazar-okur münasebeti... gibi birçok konuda enine boyuna konuştuk...
SORU: Okurlarımızdan gelen soruların önemli bir kısmı ‘Türklük’ bahsi üzerinde yoğunlaşıyor. Kimileri konuya ilişkin meraklarını dile getirirken, kimileri de tepkilerini ifade ediyorlar. Türklük-Müslümanlık bağlantısı ve Türkler ile ‘ümmet’ arasındaki ilişki, sorulara konu edilmiş. Bu konular çerçevesinde neler söyleyeceksiniz?
Bence, öncelikle şunu sormak daha iyi olurdu: “Durup dururken bu Türklük nereden çıktı?” Yani, “Ne lüzumu var, niye ‘Türk’ diye bir şey çıktı ortaya?” ya da “Bu İsmet Özel, niye bu Türk lafını ısrarla kullanıyor?” Bunu açıklığa kavuşturmalıyız. Temel mesele aslında Türklük meselesi değil, Türkiye’nin bir geleceği olup olmadığı meselesidir. Türkiye bugün şikayet ettiğimiz şeylerin odağı olmanın da ötesinde benzersiz bir başarının temsilcisi bir ülke olacak mı? Ve dünyanın bugüne kadarki akışı dönüşecek mi? Böyle bir soru sorduğumuz zaman “evet” diyenler ve “hayır” diyenler diye insanları ayırmamız lâzım. Bazı insanlar diyecekler ki “Saçmalamayı bırak. Dünya belli bir akış içindedir; bunun nereye gideceğini kestirebiliriz ya da kestiremeyiz ama bu akış böyle devam eder. Yeni bir dünya kavramı, yeni bir yapılanma, farklı bir yaşama anlayışı ile karşılaşılmayacaktır.” Çoğu kimse, telaffuz etmese bile lisan-ı hal ile böyle söylüyor. İnsanların çoğu, dünyanın, şimdiye kadar nasıl değişime uğradıysa, bu istikamette bir değişimi idrak edeceği fikrindedirler. Bazı insanlar ise “Hiç de böyle olmayabilir, eğer insan kendine bir çekidüzen verirse, bu aynı zamanda çekidüzen verilmiş yeni bir hayat, çekidüzen verilmiş yeni bir dünya demektir. Biz kavrayış bakımından da, yaşayış bakımından da farklı, yeni ve şimdikine tercih edeceğimiz bir dünyanın mimarları olabiliriz.” diye düşünebilir. Bunu Türkiye için düşünün, deyin ki “Türkiye bir şekilde bir yerlere bugüne kadar gelmiş fakat bu mutlak bir belirleyicilik arzetmiyor. Türkiye yeni, şimdiye kadar olana göre daha olumlu ve tercih edilebilir bir yaşayış biçimine, düşünüş biçimine, davranış biçimine ulaşabilir. Hem yaşama alanı ve çevresi olarak, hem yaşama biçimi ve ilişkisi olarak yepyeni, üst düzeyde, değer verilebilecek hayat Türkiye içinde geçerli olabilir.” Var mı böyle söyleyen insanlar? Varsayıyoruz ki var. Yani bazı insanlar ya da birkaç kişi diyor ki “Türkiye şimdikinden çok daha iyi ve olumlu bir duruma gelebilir.” Bu iyi, olumlu, değerli ve uğruna birtakım sıkıntılara katlanılmasının değdiği durumu kim ortaya çıkaracak? Ama önce olabilir mi, olamaz mı buna bakacağız. Eğer Türkiye şimdikinden daha iyi bir Türkiye olacaksa, bu Türkiye’nin kurucuları lâzım. Bu kurucuların ancak Türkler olabileceğini düşünüyoruz. Türk’ü ve Türklüğü vurgulamamızın nedeni bu. Benim Türk meselesini vurgulamamla, Türk’ün ne olduğunu açıklamam eşzamanlıdır. Şimdiye kadar Türkiye’de Türk kelimesine Avrupa’dan telkin edilmiş yaklaşımlar çerçevesinde anlam verildi. Ben, özellikle diyorum ki, “Türkiye Türk’ü yapmıştır, Türk Türkiye’yi yapmıştır.” Eğer bir Türk varsa, Türkiyeli biridir. Eğer bir Türkiye varsa bu Türk’ün yaptığı bir yerdir. İyi ya da kötü. Trabzon’a ve Van’a “Burası Türkiye” diyorsan, oraların Türklerin yaptıkları yerler olması lâzımdır. Ama “Hayır, burası Pontus’tur” ya da “Burası Armenia’dır” dediğin zaman o zaman tabii ki “Türkler Pontus’u yaptı”, “Türkler Armenia’yı yaptı” denemez.
SORU: İran’daki Müslümanlar dünyanın yeni bir şekil almasına niyetlendiği zaman ne olacak? Onların bir Türkiye’si yok, onlar Türk değil?
Türkiye’de bir dönüşümün gerçekleştirilmesi söz konusuysa, bunu yapabilecek ajanın -ajan, memur demektir- Türk olabileceğini düşünüyorum. Başka bir şey olamaz. İyi bir Türkiye için bize Türk lâzım, bu bir. Dünyada her ülke kendi geleceğini, o ülkenin insanlarıyla kuracağına göre, İranlı da “Bize Fars lâzım”, Arap “Bize Arap lâzım” mı diyecek? Arapların, İranlıların, Malezyalıların... kendilerini neyle açıkladıkları tekrar düşünülmeli. “Ben Arap’ım” diyen adam ve “Araplık, Arabistan’ı kurtarır” diyen adam ilk iş olarak İslam’la Araplığı birbirinden ayırır. Aynı şeyi Farslı da, Malezyalı da yapmak zorundadır. Nitekim bugün Arapçı olan Araplar, çocuklarına ‘Hind’ ismi koyuyorlar ve ben bunu Arapça öğreten kitapta gördüm. Yani Araplıkla, Arapçılıkla İslam düşmanlığı, ya da İslam’a olan uzaklık kolaylıkla aynı kategoriye giriveriyor. Araplık söz konusu olduğu zaman derhal Hıristiyan Araplar devreye giriyor. Türklüğü öne çıkardığında da eğer bunu, Avrupalıların telkin ettiği bir şekilde kabul edersen aynı sonucu verir. Yani “Ben Türk’üm” diyen adamın “Ben Müslüman değilim” demesinin mümkün olduğu şartlar doğar.
SORU: Fakat Türkçülük akımına da Musevilerin katkısı var.
Musevilerin dünyadaki bütün milliyetçi hareketlere katkısı var, o ayrı.
SORU: Bizim Türklüğü revize ettiğimiz biçimde Araplar da kendi Araplığını revize edemezler mi, kendi ülkelerinin geleceği bakımından yani kimliklerini İslam’la bütünleştirip o şekilde sunarlarsa..
Sunabilirler mi, mesele burada. Mesele, bir yönüyle, dünyanın yeni bir biçim alması meselesi dedik; bir yönüyle de bunun belki yavrusu olarak Türkiye’nin iyi bir biçim alması. Dünyanın iyi biçim almasının bir gereği olarak Arapçılık’tan, Farsçılık’tan, ne bileyim, Latin Amerikacılık’tan, Çinhindicilik’ten bahsedilebilir mi? Yani bu, dünyanın yeni bir biçim alması bakımından elzem kabul edilen bir şey olabilir mi? Şöyle diyebilir miyiz mesela: “Arap toplumunun kendi kimliğini tanıyıp üstün bir duruma geçirmesi halinde bundan bütün dünya yararlanacaktır.” Bu, Arapların yararına bir şey olmanın da ötesinde..
SORU: ..dünyaya yeni bir ilham verecek..
..mi? Böyle olacağını söyleyebilir miyiz, yoksa tersi mi? Diyelim ki Almanlar, kapitalist düzeni daha geç işletebilmiş bir toplum olarak bir millî heyecana muhtaçtılar ve ona yöneldiler. Arap dünyası geri kaldı, bunlar da benzer şekilde bir millî heyecanla bu işin üstesinden gelebilirler mi? İşte böyle olursa eğer, başta söylediğimiz dünyanın akışını olumlamış ve bu akış içinde kendine yer arayan insanlardan bahsetmiş oluruz. Dünyanın değişmesinden bahsetmiş olmayız, tam tersine dünyanın bu gidişatının pekiştirilmesi, onaylanması, haklı ve yerinde bir şey olduğunun desteklenmesi anlamı çıkar buradan. Türk meselesini öne çıkarmakla, herhangi bir milliyeti öne çıkarmak arasında bu bakımdan tarihî bir fark var. Çünkü Türk dediğimiz şeyi, batı dünyasının hakimiyetinin sınırlandığı kültürde farkediyoruz.
SORU: Burada Türkçülükten farkı ortaya çıkmaya başlıyor.
Evet. Bize Türkiye’yle Türk’ün bağını kopararak Türklük öneren insanlar, aslında dünyanın gidişinin kuyruğuna Türkleri takmak isteyen insanlardır.
Dünya sisteminin peşine Türkleri takmak istiyorlar Tabii. Onun bir parçası, manivelası, iyi işleyen bir kısmı kılmayı istiyorlar. Ama biz ne diyoruz? Türkiye Türk’ü yapmıştır, Türk Türkiye’yi yapmıştır. Bu tarihî bir vakıa olduğu kadar, tarihî bir iddiadır da aynı zamanda. Ya da iddia olmak zorundadır. İddia olmadığı zaman iflas edecek bir şeydir.
SORU: Yani Türkiye mi iflas eder?
Hem Türkiye iflas eder, hem Türk iflas eder..
SORU: ..hem de dünya mı iflas eder?
Evet, yani dünyanın bundan çok şey kaybedeceğini düşünüyorum. Yeni bir dünya tasavvurunun mesela Marksist ‘utopyayla’ olan irtibatını sormalıyız. Marksizm, Aydınlanma düşüncesinden, XVIII. yüzyıl ilerlemeci ve evrimci anlayışından köklü bir şekilde etkilenerek dünyanın basitten bileşiğe, ilkelden gelişmişe doğru bir süreç yaşadığını savunur. Ve bu manada Marx ve Engels, burjuvazinin o güne kadar gelmiş en devrimci sınıf olduğunu iddia ederler. Türklük meselesiyle Marksizm’in temelde ayrıldığı yer burasıdır. Biz diyoruz ki, Türk, kapitalizmin sindiremediği bir şeydir. Belki yuttu fakat demir leblebi gibi hâlâ midesine oturmuş durumda. Bu yüzden de Türk’ten doğacak bir gelişme alanı bütün dünyaya şifa dağıtabilir. Nasıl olur? Türkiye ve Türkler, dünyaya sosyolojik izahlarla şimdiye kadar zihinlerde aydınlığa kavuşmuş millet anlayışının dışında bir milleti ve bu milletin neler yaptığını gösterebilirler.
SORU:Türklük vurgusu, yazılarınızda üç yıldır ağırlık kazandı, fakat öteden beri böyle bir telakkiye sahiptiniz sanki?
Tabii, tabii.
SORU: Bir şey mi oldu da Türklüğe vurgu yapmaya başladınız?
Yani dünya ölçüsünde İslami düşüncenin ve hissiyatın manipüle edildiği kesin..
SORU: Türkiye’de de manipüle edildiğini mi düşünüyorsunuz?
Türkiye’de de manipüle edildi. Bugünkü hale bakın. İnsanların derdinin İslamiyet olup olmadığını bugün anlıyoruz işte. Şu anda insanlar nelerle uğraşıyorlar, neyin peşindeler? Şimdi İslam’ı geri plana iterek siyaset yapan insanlar siyasi şahsiyetlerini nasıl kazandılar? Bunu düşünürseniz, Türkiye’de ne kadar derin bir manipülasyon yaşandığını görürsünüz. Türkiye’de eğer İslamiyet bir kültürel değer kabul edilmiyorsa Türklükten de bahsetmek mümkün değildir. Dolayısıyla Türkiye’de İslamiyet’in manipüle edilmesi, aslında Türklüğün de devre dışı bırakılmasının ilk tezahürü.
SORU: Biraz daha açar mısınız?
Türkiye’de İslami bir tavır gerçekten kendi esaslarına sadık kalarak mesafe kat ederse, bunun varacağı yer Türkiye’de bir insan tipinin etki gücünün arttığı yerdir. Biz zaten Türk lafını, işte o etki gücü artmış olan insan dolayısıyla konuşuyoruz.
Türkiye’de İslamiyet’in öne çıkması, ortaya bir Türk’ün çıkması anlamına gelir. Neden? Bu ülke eğer kendi insanıyla bir gelecek elde edecekse, ona artık ayrıca ad koymamıza gerek yok, ona Türk diyebiliriz. Ama tersiyse, bu ülke varlığıyla yozlaşan, çözülen, değerden düşen, ahlaki zaafa uğrayan bir ülke ise, o zaman bana hiçkimse Türk kelimesinin gerekli olduğundan bahsedemez. O zaman etnik farklar hemen öne çıkar. “Ben zaten Türk değilim, Arnavut’um,” der adam “bu pislikle benim ne alakam var? Biz böyle şeyler yapmayız, biz bu durumda değiliz.”
SORU: Bu da aynı zamanda siyasi bir..
..Plana çok güzel malzeme olur.
SORU: Ümmet mefhumuna değiniyor okurlarımız..
Yani ümmeti terkedip millete mi dönüyorsun? Aslında etimolojik olarak biliyorsunuz ümmetle millet aynı şeydir. Biz Türk’ten bahsediyoruz. Okuyucularımdan birisi bana bir mektup yazdı. Babaannesi ekranda bazı Müslüman gruplar gördüğü zaman “Türk mü bu kızım, Türk mü?” dermiş. O da ona izah etmeye çalışırmış “Hayır, bunlar Faslı, bunlar şu, şunlar bu..” diye. Benim yazılarımdan sonra, diyelim ki Malezyalılar ekranda belirdiği zaman babaannesi “Türk mü kızım bunlar?” deyince “Evet, Türk, babaanne” demeye başlamış. Çünkü İslami endişelerin doğurduğu hareketler Türklükten koparılamaz.
SORU: Türklük genişleyebiliyor demek ki?
Her şeyi genellemelerden tikellemelere indirgeyerek de konuşmak mümkün. Ben bu lafları ederken, Türkiye’de yapılacak bir işe işaret ediyorum. Benim öyle mücerret olarak bir şeyi teorik geçerliliğe kavuşturup ondan sonra rahatlamak diye bir derdim yok. Yani insanlar bu yaklaşım dolayısıyla yapılacak bir iş olduğu görüşünü benimsiyorlarsa, ben yapılacak işten bahsetmeye eğilimliyim. Yoksa çok da derdim değil yani Türkler mürkler.
SORU: Yani bir teoriyi kabul ettirmeye çalışmıyorsunuz.
Hiç hiç hiç. Hayır yani böyle bir teori icat ettim de bunu insanlara izah etmeye filan çalışmıyorum. Benim söylediğim, içinde yaşadığım toplumun bir çıkış yolu bulmasında kullanacağı argümanlardır. Bir de, doğrusu, bazı mazarratı da önlemenin endişesini taşıyorum. Son yazılarımdan birinin başlığı “Ağzında Geveleme; Türk Müsün, Gâvur Musun, Çabuk Söyle!” Bunu doğrudan doğruya Türkiye’de yaşayan insanlara söylüyorum. Çünkü aktüel olarak insan Türk mü gâvur mu olduğunu izah ettiği zaman politik pozisyonu tespit edilebilir.
SORU: Yeni bir meşruiyet tanımı..
Ben bilhassa Türk olmadığı halde Türk’müş gibi yapanlara sesleniyorum. Eğer onlar Türk olduklarını söylerlerse, gâvurluk yapmasınlar o zaman. Şu gün Türkiye’de siyasi olarak tavır almak, Türklükle gâvurluk arasında bir tercih yapmaya bağlı. Böyle şeylerin çok pratik değeri var.
SORU: Tahminime göre 200 civarında yazı yazdınız, Türklük meselesinin izaha kavuşması maksadıyla. Biz de hâlâ konuyu açmanızı sağlamak üzere size sorular soruyoruz. Halbuki bu son söylediğinizden sonra meselenin pratik bir faydaya yönelik olduğu anlaşılıyor. Bu kadar izah etmek gerekmesi sizi yoruyor mu?
Hayır, yorulmaktan endişe duymuyorum. Söylediklerimin Türkiye’de duruma hakim olan resmî görüşle kan kardeşi gibi anlaşılmasından rahatsız olurum.
SORU: Resmî söylemle sizin söyleminiz arasındaki farkı biraz açalım mı?
Tabii açalım. Resmî söylem bir oldu bittiden yararlanmak üzere üretilmiş bir söylem. Mesela Türkiye’de etnik köken meselesinin hiç bahis konusu edilmemesi üzerine bina edilmiş bir söylem. Yani Türkiye’de Türk kelimesiyle resmî söylem arasındaki irtibat, modernleşmenin desteği olmak üzere üretilmiş bir irtibat. Ne demek bu? Aslında tabii bunları izah etmek zor, neden zor? Çünkü kanun sınırlarını zorlamak gerekecek. Yine de benim Türk anlayışımla devletin Türk anlayışı arasındaki farkı şöyle özetleyeyim: Devletin Türk kelimesini kullanışı susturmak, galebe çalmak ve etkisiz bırakmak içindir.
SORU: Kimi, neyi?
Kimi, neyi olursa olsun. Bir şeye üstün çıkmak; onu, sorgulamaktan men etmek üzere üretilmiş bir Türk anlayışı vardır. Mesela deseler ki “Bu ırkçı bir kavram mıdır?” Devlet “Hayır, Türk dediğimiz zaman biz bir ırktan bahsetmiyoruz” diyecektir. “E peki neden bahsediyorsunuz?” Buna cevap vermeyecektir. Cevap veremeyeceği için de..
SORU: Bir üst kimlik diyor ama.
O üst kimlik dediği şey, Türkiye’de III. Selim’den beri batılılaşma yolunda yapılmış her şeyin onaylandığı alandır. Sorgulamak gerekir. Bu sorgulamayı başlatmak, dediğim gibi insanı yargıç karşısına çıkarır.
SORU: Batılıların taleplerinin kavramsallaşmış biçimi mi üst kimlik? Anladığım kadarıyla kavramsallaşmış filan değil.
Değil.
SORU: Tersine, içi boşaltılmış. Sizin Türklük anlayışınızda “olmak” kelimesi çok kritik bir yer tutuyor. Çünkü Cumhuriyet’ten sonra bir millet olmak fikri vardı. Onların çizdiği millet rotasıyla sizin çizdiğiniz millet rotası arasında belirgin zıtlıklar var.
Evet. Bir aldatmanın devam ettiğini kabul edelim. Resmî tutumun açık ifadesiyle, el altından yaydığı görüntü arasında bir uyuşmazlık var. Yani şimdi bir kısım insan için İsmet İnönü ağzına Allah adını almayan birisidir. Bu konuda bir anekdot da aktarırlar. İnönü’ye demişler ki “Hiç Allah adını anmıyorsunuz, nedendir?” O da cevap vermiş: “Allahaısmarladık diyoruz ya.” Böyle bir şaka var ama başka bir yönü de var işin. Türkiye’de İsmet İnönü’nün beş vakit namazını kıldığına inanan insanlar var, biliyor musunuz? Ve ben gözlerimle, İsmet İnönü’nün mezarı başında Fatiha okuyan insanlar gördüm, Anıtkabir’de. Dolayısıyla resmî görüş dediğimiz zaman bu işi bilinen mesele olmaktan biraz daha uzakta değerlendirmek lâzım.
SORU: Yani resmî görüşün aydınlatılmamış bölgeleri var?
Kesinlikle evet. Özel olarak karanlık bırakılmış bölgeler.
SORU: Sağcılık bahsinde ne diyeceksiniz?
Konuştuğumuz husus tam bunun ortasında. Sağcılık, resmî görüşün ikiyüzlülüğünden yararlanan, kendine oradan pay çıkaran bir tutumdur. Bu garip bir şey gerçekten, Türkiye çok özel bu bakımdan. Kızının anıları yayınlandığı zaman Nurullah Ataç’ın besmelesiz evden dışarı çıkmadığını ve hattâ başka bazı dualar okuduğunu öğrendik. Mersin’de yaptığı bir konuşmasında -bu yazılı bir şey, ben okudum yani- gencin biri Nurullah Ataç’a soruyor, “Sizin Müslüman olmadığınız söyleniyor?” diyor. O da diyor ki “Daha kötü, ben zındığım.” Aziz Nesin mesela, Türk halkına domuz eti yedirilmesi tezini savunuyordu ama “Ben yemem” diyordu. Şimdi bu adamlar sağcı değil, solcu olarak tanınıyor. Öbür taraftan sağcı bilinen Ahmet Hamdi Tanpınar da Erzurum’da öğrencilerine, açıktan içki içmelerini tavsiye ediyor ki bir şeyler kırılsın, bir Müslüman ülkede alenen içki içilebilsin. Erzurum’da ama, İstanbul’da zaten içiliyor. Nurullah Ataç’ın yanında Ahmet Hamdi Tanpınar’ı İslami bakımdan tercih edilebilir gibi görüyorsun çünkü yazdıkları böyle bir izlenim doğuruyor. Halbuki bunların sağcılığı da solculuğu da su götürür.
SORU: Sağdaki ve soldaki ikiyüzlülüğün ertesinde Türklük işler mi?
Türklük yeni bir insan tipinin oluşmasında başvuracağımız bir şey. Bütün bu olan bitenden sonra, Türkiye’nin geleceğini endişe kaynağı saymış insanlar çıkacak mı? Ve bunlar çıktığında kendilerine ne diyecekler? Eğer Türk dışında bir şey diyeceklerse bu Türkiye’nin lehine olur mu? “Ben şimdikinden çok daha yüksek bir Türkiye istiyorum ama Türk değilim.” Bu ifadeyi mantıklı bulabiliyor musunuz?
SORU: Bu bağlamda sizin kritik olarak andığınız meselelerden biri de Kürtlük..
Konuşmalarımda ve yazılarımda Kürtleri, ciddi bir şekilde hesaba katıyorum. Eğer Kürt meselesi bir mesele olarak yaşayacaksa ve Türk karşısına çıkarılan bir şey olarak canlanacaksa o zaman başka bir şeyden bahsediyoruz, yani Türkiye’den bahsetmiyoruz demektir. Devletin görüşüyle, resmî görüşle benim görüşüm arasındaki önemli fark o. Nasıl? Devletin resmî görüşünde deniyor ki, -aynı kelimeleri kullanıyor gibiyiz- “Lozan’da Kürtler değil, gayri-Müslimler azınlık kabul edildi. Dolayısıyla Kürtlerin Türk olduğunu varsayalım.” Ama ben diyorum ki “Evet, Lozan’da Kürtlerin azınlık olduğu kabul edilmedi, çünkü Türkiye Cumhuriyeti bir İslam devleti olarak kuruldu.” Burada ayrım Müslim – gayri Müslim ayrımıdır. Hattâ sınırlar tespit edilirken “Orada Kürtler var, dolayısıyla orası da bizim” demişlerdir. Dolayısıyla biz bugün Kürtler yüzünden Türklüğe muhtacız; Aleviler yüzünden Sünniliğe muhtacız. Eğer Kürt etnik gruplarının geleceği kendi beklentileri ve çabaları doğrultusunda şekillenmiş olsaydı, o zaman ben meseleyi kesinlikle Türklük olarak koymazdım. Başka bir kelime bulurdum.
SORU: Vatan olgusuna, bilhassa yeni neslin anlamakta zorlandığı yoğunlukta bir önem atfediyorsunuz..
Vatan derken söylediğim şey gene beynelmilel bir anlam taşıyor. Türkiye herhangi bir vatan değil. Türkiye dâr’ül-İslam olduğu için vatan olmuş bir yer. Bu, dünyada Türkiye’ye eşsiz bir statü veriyor. Dünyada başka bir yer yok ki dâr’ül-İslam olduğu için vatan olsun.
SORU: Yani Türkiye’yi Hıristiyan birisi vatan kabul edemez mi diyorsunuz?
İşte burada paylaşacağız. Burası ya Türkiye’dir ve vatandır ve yahut kesinlikle buradan Türklerin tıpkı Avrupa’dan pılılarını pırtılarını toplayıp gittikleri gibi gitmeleri lâzım. Çünkü eğer Türkiye vatan değilse, Türkiye dâr’ül-İslam olarak vatan vasfı kazanmamışsa, hiçbir şey değildir. Yani bizimle alakalı bir yer değildir. Amazonlar var burada, hattâ “Veni vidi vici” sözü burada söylenmiş. Burası öyle bir yer ki, ilk önce Hıristiyanlar diyecekler “Burası bizim.” Ondan sonra Avrupa Greko-Romen kültürü diyecek ki “Yapmayın, Hıristiyan olmadan önce de burası bizimdi” vs. vs. Ama Türkiye özel bir yer konumuna, dâr’ül-İslam kimliğiyle vatan olması şartıyla kavuşmuştur. Bu çok çok çok çok çok önemli. Burası dâr’ül-İslam vasfıyla vatan karakteri kazanmadan önce İslam dünyasının muteber bir yeri değildi. Burası Müslüman olarak ışıklı bir yer oldu. İngilizce ‘İslamic Heartland’ [İslami kalp yeri, İslami merkez] Türkler buraya gelmeden önce Şam’dı, Bağdat’tı. Fakat bugün Mekke’de çok kıymetli, pek nadir bulunan bir şeye -bu bir insan da olabilir, bir eşya da- “İstanbulî” deniyormuş. “Ooo, fincanlar da İstanbulî!” Düşünebilir musunuz, biz burada, mesela bugün bütün Arap dünyasının basın-yayın hayatında kullandığı rika harflerini icat ettik. Arap harflerinin çeşitli biçimleri var. Sülüs, kûfî, talik... Rika harflerini de biz bulduk.
SORU: Fakat biz rika harflerini kullanmıyoruz. Bu da düşünülmeli.
Düşünebiliriz [Gülüyor]. Yani bizim burada vazgeçtiğimiz takdirde dünyanın kaybedeceği değerlerimiz; İslam dünyasının da bütün insanlığın da biz vazgeçtiğimiz taktirde mahrum kalacağı birtakım şeyler var. Dünya eğer kapitalizmi bir bela olarak kabul ediyorsa, yahut kapitalizmin bela olduğuna inanan insanlar varsa dünyada, kapitalist dünya sisteminin dışında bir yaşama biçimi sadece üretmiş değil bunu özenilir hale sokmuş bir topluluk, bir insan tipi burada varoldu. Biz bundan vazgeçtiğimiz zaman aslında insanlığın ümidinden de vazgeçmiş oluyoruz. Ve Türklük biliyorsunuz Haçova Meydan Muharebesi’yle başlamıştır.
SORU: Bir okurumuz da “Ne alakası var Haçova Meydan Muharebesi’yle?” diye soruyor
Yazdık ama gene de söyleyelim. Haçova Meydan Muharebesi’yle Türklüğün başlamasının sebebi, o savaşın nizami ordu eliyle değil, hizmetliler müdahalesiyle kazanılmış olmasıdır. Biz Türkiye’de bir atılım gerçekleştireceksek bunu Haçova Meydan Muharebesi’nin kazanıldığı tarzda, o tarzın tekrarıyla başarabiliriz. Bizim Türklüğümüz oradan başlıyor. Yani ellerinde kepçeleriyle, nacaklarıyla kâfire saldırıp biraz gerilettikten sonra “Kâfir kaçtı!” diye bağıran insanın her şey olduğu, onun vazgeçmeyişinin, onun direncinin kırılmayışının her şey olduğu yerde Türklük başlıyor.
SORU: Bir konferansınızda “Dünyanın bir yerinde Amerika’nın dayatmasına karşı duran insanlar da oranın Türkleri” demiştiniz. Her memleketin de kendi Türkleri mi var?
Onlar, Türklüğe iltihak etmiş, katılmış insanlar. Eğer Türkiye’de kapitalizme karşı savaş başlayıp uçlanamazsa dünyanın hiçbir yerinde bu yapılamayacaktır. Bu yüzden onlar bizim belki işimizi kolaylaştıran, bizim de onların ne yaptığını anlamlandıracağımız insanlar.
SORU: İslami olmayan bir tarzda kapitalizme karşı savaşılamaz mı?
Kapitalizm kelimesine en çok dikkat edenler, başta Marksistler olmak üzere çeşitli sosyalist gruplardır. Kapitalizme son verecek gücün emek gücü olduğunu savunur bu insanlar. Yani zıtlığın emek-sermaye zıtlığı olduğunu, sermaye hakimiyetine ancak emek hakimiyetinin son vereceğini iddia ederler. Bu, şimdiye kadar tutmamış bir tezdir. Sadece Sovyetler Birliği’nin yıkılması açısından değil, başından beri işçi sınıfıyla sosyalizm arasındaki irtibat bir türlü sıhhatli ve sahici hale getirilememiştir, hiçbir zaman. Dolayısıyla emek-sermaye çatışması fiktif bir şeydir. Türkiye, kapitalist olmayan bir işleyişi, dünyada kapitalizm yürürlükte iken gerçekleştirmiş bir ülkedir. Dolayısıyla bizim toplumsal reflekslerimizde kapitalist olmayan bir yaşama biçimini, bir iktisadi deveranı üretebilecek unsurlar var. Dünyada kapitalist olmayan yaşama biçimi olan başka birçok ülke var. Ama sadece Türkiye’dir ki kapitalizmin burnunun dibinde ve kapitalist olmayan, dünya sisteminin içinde yer almayan bir mekanizma üretebilmiştir. Bizim başarısızlığımız, askerî alanla sınırlı idi. İnsanlar hiçbir şekilde çarşı düzeninin, sosyal hayatın berbat olduğunu düşünmüyordu. Öyle değildi de zaten. Biz hâlâ bu geçmişin avantajlarını kullanarak kapitalizmi çalıştırıyoruz. Yani Türkiye’de kapitalizmin eğer iyi bir tarafı görülmüşse o, bizim eski tavırlarımızın kazandırdığı bir şeydir.
SORU: Türklüğün farkına varılması gerekiyor demek? Kapitalizmin Türkiye’de yerleşmesine karşı bir atak veya direnç...
Var mı böyle bir şey? Aslında ben belki de boşuna konuşuyor, boşuna yazıyorum. Fiili olarak gördüğümüz şey Türkiye’de insanların istikballeri konusunda yapıcı bir tavrı benimsemekten hep geri durdukları yönünde. İnsanlar düşünceye ilişkin tecrübelerinin ne gibi ürünler vereceğini, hangi meyvelere durabileceğini hesaba katmıyorlar. İnsanlar düşünsel tercihlerini o düşüncenin devlet yönetimindeki tercih ediliş oranına göre yapıyorlar. Çok daha net söyleyeyim. İnsanlar “Türkiye Sosyalizme gidiyor” diye inandıkları kadar sosyalist oldular; “Türkiye İslam’a gidiyor” diye inandıkları kadar İslamcı oldular. Hattâ insanlar “Eğer ben sosyalist olur veya görünürsem gelecekte bir yer kaparım” fikriyle sosyalist oldular; “Ben İslamcı olursam veya görünürsem gelecekte bir yer kaparım” deyip İslamcı oldular. Yoksa bunlar “Ben Sosyalistim ve bu düşünce mutlaka kendi verimini, ürününü verecektir, ben bu ürüne talibim” deyip o işin içinde yer almadılar. Aynı şey İslamcılık için de geçerli. Yani “Biz Müslüman bir hayat peşindeyiz, yaşamamızın başka ne anlamı var?” deyip de bu işin içinde olmadılar. Ben, Refah Partisi 5 büyük belediyeyi aldığı zaman o belediyelerde görev alan insanların ilk vazgeçtikleri şeyin düzen değiştirmek olduğunu görünce büyük bir hayret yaşadım. Onlar işbaşına geldiklerinde “Anlıyoruz ki düzen değiştirmek diye bir şey olamazmış” demişlerdi.
SORU: Nasıl yani?
Dönen çarka ayak uydurmayı ve dolayısıyla helal kazanç meselesini öne çıkarmamayı bundan 10-15 yıl önce kabullendiler ve “Onlar yiyeceklerine ben yiyeyim” politikasıyla hareket ettiler. Bu sosyalistler için de ziyadesiyle geçerli, çünkü onlarda sınırlamalar, dinî kayıtlar da yok. Sosyalistin kapitalizme karşı olması lâzım, öyle değil mi? Ama sosyalist kökenli birçok insan “Kapitalizmi ne kadar iyi uygulayabilirsem işler o kadar kıyak” deyip Türkiye’de, onların tabiriyle sömürü düzeninin mesafe kat etmesi için çaba sarfetmiştir. Bunda başarılı da oldular.
SORU: Bütün fikri, veya siyasi dönüşümler birkaç kişiyle başlar ve biter zaten
Ne yani sen bana umutsuzluğa kapılma mı demek istiyorsun? [Gülüyor.] Biz de zaten niye dergide yazıyoruz? O birkaç kişi işe yarar konumlar kazansın diye. Tulumbayı harekete geçirecek bir maşrapa suyun peşindeyiz.
SORU: Sosyalizm de İslamcılık da Türkiye’nin varacağı yer gibi mi göründü belli dönemlerde?
Dünya sisteminin, Türkiye’ye sosyalist veya İslamcı bir yönetim armağan edeceği ümit edildi.
SORU: Önünde veya arkasında Türk sıfatı olamayan Müslüman’la Türk arasındaki fark nedir?
Böyle bir ayrım yapılamaz. Neden? Bir insan, bir olmak, bir oluşum problemi söz konusu.
SORU: Birçok insan Müslüman oldukları halde gâvura gâvur denilmemesinden yana.
İnsan “Ben artık Türk oldum” demelidir. Yüksek kültürle bağ da böylelikle kurulur, çünkü bu sözün bir anlamı da “Ben Türk olabilecek zihin donanımına sahibim”dir. “Gâvura gâvur demek” de bir sokak ifadesi değil. Zira bu kazanılması gereken bir şey. Gâvura gâvur demenin basit bir tercih olduğu sanılmamalı. Osmanlı düzeninde, Tanzimat Fermanı ilan edildiği zaman halkın yorumu “Bundan sonra gâvura gâvur denilmeyecek” şeklinde oldu. Böylece, bu birikimi taşıyan insan, artık birikimini kullanamayacağını beyan ediyordu. Bu bir halk lafı, ama daha önce gâvura gâvur diyen, İslami donanımının verdiği salahiyetle konuşuyordu. Şimdi artık o salahiyet ellerinden alındı. Artık gâvura gâvur istese de diyemeyecek. Artık onun Müslümanlığı geriye çekildi. Gâvurla Müslüman arasında, devlet otoritesi nazarında fark kalmadı. Bu aynı zamanda entelektüel yeterlilikti. Çünkü Osmanlı düzeninde gayri-Müslimlere gösterilen hoşgörü gayri-Müslimlerin batıl oldukları gerekçesiyle idi. Gayri-Müslimlerin şeklî ibadetlerinin batıl olduğunu savunmak ise İslami bir donanımı gerektiriyor. Entelektüel yeterlilik olamadan Türklük söz konusu edilemez çünkü Türklüğü biyolojik bir esasa bağlamıyoruz.
SORU: Türklük kimlik meselesidir. İnsanın kim olduğu da biyolojiyle değil..
..kültürle açıklanır. Kültür, Latince ‘colere’ mastarından türemiş bir kelimedir; “Yetişme, yetiştirme, büyütme” anlamına gelir.
SORU: Biz hep millete vurgu yapıyoruz. Ama ulus-devletle beraber vatandaşlık diye bir şey ortaya çıktı ve sanki vatandaşlıkla millet arasında dinden dolayı bir ayrım var. Millet doğrudan dinle irtibatlı iken vatandaşın vatanla arasındaki bağ, bir ses benzerliğinden ibaret gibi.
Bütün bu konuştuğumuz şeyler, bir yanlış anlamanın farkedilmesi yüzünden konuşmak zorunda olduğumuz şeyler. Yanlış anlama şuydu: XIX. yüzyıl bilim çağıydı. Yani XIX. yüzyılda Avrupa’da –XVIII. değil, XIX. yüzyılda- bilim mutlak zafer kazanmıştı. Bir şeyin bilimsel olup olmadığından başka hiçbir şey önemli değildi. Netice itibariyle XIX. yüzyılın sonunda artık bilim ve din arasında bir ayrışma, zıtlaşma varsa bu bilim lehine sonuçlandı. Din ancak izah edilebilen bir şeydi. İman değil, din. Sınıfsal bir husus da var işin içinde. Aristokrasi gününün kapandığını Fransız İhtilali’nden sonra anladı. Onun yerini burjuvazi alacaktı. Onun için aristokratik gücünü koruyan ülkeler, soylu sınıflarını burjuvalaştırdı. Tersi de oldu. Aristokratlar burjuvalaştı, burjuvalar aristokratlaştı. Parayla unvan alınıyordu. Aristokrasinin gücünü, parlaklığını, nominal değerini kaybetmesi; insanlarda dinin yerini bilimin alacağı kanaatine destek sağladı. “Bakın,” diyorlardı “Nasıl ki aristokratlar her şeydi ama şimdi hiçbir şey değiller. Bu aynen din için de söz konusu. Din çok önemli bir etki sahasıydı ama artık bilim var.” Türkiye Cumhuriyeti, 1923 yılında ilan edildi. O dönemde XX. yüzyılın başı olduğu için ümitler de kırılmamıştı. “Bu yüzyılda neler olacak kim bilir” heyecanı hakimdi. İnsanlar sosyolojinin izah ettiği şeylerin çok kıyak, vazgeçilmez şeyler olduğunu düşünmeye başladılar. Vatandaşlık da “Dini dışarıda bıraktığımız zaman ne numaramız var?” sorusuna verilen cevapla alakalı bir şey. Naziler mesela bilime olan güvenin sarsıldığı zamanda parlayabildiler. Vatandaşlıktan ziyade kan ve toprak mistisizminin pekala geçerli olabileceğine inandıkları zaman ve XVIII. yüzyılda doğmuş Aydınlanmacı yaklaşımların sadece kabuller olduğunu, bunların toplumda işler bir vücuda sahip olamayacaklarını gördükten sonra ortaya çıkabildiler. Sosyolojinin izah ettiği şekliyle -kavim anlamında alırsak- bir ülkenin milleti olmak vatandaşı olmaktan daha eskiymiş gibi görünür ama aslında modern çağda milletin olabileceği yaklaşımı, vatandaşlıktan daha yenidir. Bilhassa XX. yüzyılın ilk çeyreğinde yani I. Dünya Savaşı bittikten sonra; batı medeniyetinin XVII., XVIII., XIX. asırlar boyunca yücelttiği değerlerin işe yaramadığı, diktiği fidanların ağaç olmadığı, attığı tohumların yeşermediği görüldü. Batılılara göre, gazla insan öldürmek gibi görünümleri olan bu kadar acımasız bir savaşı, Avrupalılar yapmazdı. Mesela, Fransızlarla Almanlar arasındaki Verdin Savaşı var. Birisi medeniyetiyle, diğeri ‘kulturuyla’ övünen iki insan topluluğu, çok vahşice, insana yakışmayacak şekilde savaştılar. Ama sanat felsefe gibi değerlerin de topluma malolmadığı, toplumu yükseltmediği, sadece kendi alanlarında etki gösterdiği de savaş sayesinde ortaya çıktı. Yani insanlar bu medeniyete sahip olmakla, bu medeniyetin önceki insanlarından daha ileri olmadıklarını, bilakis daha değerlerden yalıtılmış olduklarını farkettiler. Bu manzara, bilimim çözüm üreten bir şey olmadığını kafalara yerleştirdi. Bir taraftan batı medeniyeti özgüven bunalımı yaşarken, bir taraftan da kapitalizm yani sermaye etkinliği aşama kaydetti. Aşama kaydettiği yer de Amerika. Yani kapitalizm I. Dünya Savaşı’ndan sonra kıtada parlak bir durumda değildi. Ama Amerika’da tam dersine servet defalarca katlandı. Amerika’da sadece kapitalizm yaşıyordu. Avrupa ise tarihiyle yaşıyordu.
SORU: Siz diyorsunuz ki Türkleşmek veya Amerikanlaşmak, üçüncü bir yol yok. Okurlarımızdan birisi de diyor ki Eskimolaşmak, Nakşibendileşmek gibi alternatifler de mi yok?
Zombileşmek gibi bir alternatif de olabilir.
SORU: Bir insan Türkleşmediği zaman otomatikman Amerikanlaşmış mı olur?
Evet tabii ki.
SORU: Amerika Başkanı Bush da bunu söylüyordu. “Biz ve ötekiler. Ya bizdensiniz ya ötekilerdensiniz..”
George W. Bush’a hak veriyorum. Yani yazılarımı da bunu akılda tutarak yazıyorum. Bugün Jacques Chirac’ın savaş karşıtı tutumu, tarihe geçmek için yaptığı bir numara olarak niteleniyor. Hakikaten, Avrupa’da Irak savaşına karşı duruş, Türk olamayışın çarpık bir görüntüsü. Gerçekte Avrupa’nın normal olarak “Haçlı Seferlerinin” bir parçası olması lâzım ama olamıyor. Karşı tarafın yani Irak’ın da kafire karşı direnen Türk olması lazım o da olamıyor. Saddam’ı tipik bir Türk sayamıyoruz değil mi? Dolayısıyla “Bir tarafta Amerika bir tarafta Türkler var” diyemiyoruz. Ama iş hayatına bakarsak netlikle görürüz ki insanlar bugün dünyada yürürlükte olan çalışma ve harcama biçimi olarak ya Amerikanlaşmayı seçmek yahut reddetmek durumunda. Nasıl reddedecek? Türkleşmek dışında bir ret yolu var mı? Yok. Çünkü öbürlerinin hepsi Amerikanlaşmanın bir rengi olarak karşımıza çıkıyor.
SORU: Çin örneğin, ya da Konfüçyen medeniyetler, onlar Amerikanlaşmanın alternatifi..
..değiller. Bunu İslam’ın Dirilişi’nde Sezai Karakoç söyledi. “Çin dirilemez, İslam dirilir” dedi.
SORU: İslamcı siyasetçilere ta başından beri bir rezerviniz var. Bunun gerekçeleri nelerdir?
Bu işin bir oyun olarak başladığını başından beri biliyorum. Benim gayretim oyunu ciddiye çevirmek. Bunda başarılı oldum mu? Tabii ki olmadım. Ama çabam boşa gitti de diyemem. Türkiye’de İslami siyaset, Müslümanların oyunu almaya yönelik siyaset, bir kullanılmamış potansiyel olarak Cumhuriyet tarihinde bulundu. Demokrat Parti, ‘tek parti’ yönetimine son verilerek iktidara gelmeden önce 1946’da İslami tandanslı partiler vardı, yani sayıları birden fazlaydı ve hepsi kapatıldı. Demokrat Parti de Müslümanların taleplerini karşılamak bakımından eksiksiz değildi; kaldı ki Cumhuriyet Halk Partisi ne tam dinsiz gibi davrandı ne de kendini öyle gösterdi. Çok partili hayat başladıktan sonra CHP telaşa kapılıyor, toprak ayaklarımız altından kayıyor diye. Bütün teşkilata genelge gönderiyor ve diyor ki “Üye sayınızı ikiye katlayacaksınız.” Bakırköy ilçe merkezinden genel merkeze giden cevap şu: “Genel merkezimizin isteğini yerine getiremeyeceğiz çünkü ilçemizin nüfusunun çoğunluğu gayri-Müslimlerden oluşmaktadır.” Cumhuriyet Halk Partisi gayri-Müslim üye kaydedemiyor. Halbuki yasal bir engel yok, ama onlar ki devletin müdafiidirler, devleti temsil etmektedirler o halde gayri-Müslim nüfusu bünyelerinde barındıramazlar. “Bu halk Müslüman ve Türkiye’deki reformlardan da memnun değil.” Bunu birileri biliyordu ve 1973 yılında Adalet Partisi’nin oylarını parçalamak için MSP devreye sokuldu; İsviçre’den çağırıldı, ondan sonra bu iş oldu. AP’nin oyları bölündü. Ve 1973 yılında CHP-MSP koalisyonu hükümet etti. Ve 1974 yılındaki Kıbrıs Çıkartması da bu koalisyondan güç aldı. Çünkü bir tarafta halkın Müslüman desteği, bir tarafta da halkın reformist desteği birleşti ve Türkiye bir bütün olmuş oldu.
SORU: AP’ye müspet bir değer mi atfediyorsunuz sanki?
O halde olayı biraz daha geriden alacağız. 27 Mayıs 1960’ta, Türkiye’de hiç görülmemiş bir şey oldu: Askerî darbe. 14 Mayıs 1950’de halk oylarıyla bir hükümet kurdu, bu 1954’teki seçimlerde tasdik edildi, 1957’de tasdik edildi. Bir ‘tek parti’ hükümeti halkın oylarıyla değişti ve halk bu değişikliği korumaya eğilimliydi. Fakat 27 Mayıs’ta halkın seçtiği hükümet alaşağı edildi. Bugün medyadan şikayet ediyoruz ama 27 Mayıs ertesinde gazeteler tüyler ürperticiydi. Devrilen iktidara takındıkları tavrın ücreti de ödendi zaten. Basın mensuplarına yasal imtiyazlar tanındı 27 Mayıs’tan sonra. Mesela maaşları belli bir derecenin altına düşemiyordu. 27 Mayıs 1960’ta askerî darbe, 1961 yılında seçim oldu. Seçim, bu darbenin bütün ağırlığı halkın üzerindeyken yapıldı. Ve oradan da en büyük parti olarak CHP çıktı ama gene de tek başına iktidara gelemedi ve İsmet İnönü’nün başbakanlık yaptığı koalisyonlar dönemi başladı. 1965 yılında devreye Türkiye İşçi Partisi de girmiş, 15 milletvekili çıkarmıştı, zira seçim sistemi küçük partilerin milletvekili çıkarmasına müsait hale getirilmişti. Millî bakiye dediğimiz yöntem uygulanıyor, hiçbir partinin Türkiye çapında aldığı bir tek oy bile ziyan olmuyordu. Yani Türkiye’de eğer CHP diğer partilerden daha çok oy alırsa bu mutlaka Meclis’e yansıyacaktı. 1961’de DP’nin oyları ikiye bölünmüştü: Yeni Türkiye Partisi ve Adalet Partisi olarak. AP’nin başında bir general vardı: Ragıp Gümüşpala. YTP’nin başında da Ekrem Alican vardı. Bu şartlarda CHP birinci parti oldu. Fakat 1965’te AP 450’de 240 milletvekili çıkardı. Yani İstediği kanunu çıkarabilirdi. Bu herkesi çok şaşırttı. Aslında anlaşılıyordu ki bu 27 Mayıs 1960 hareketinin bir cevabıydı. Bunu 1961’de hem belli baskılar yüzünden, hem de DP’nin oylarının ikiye bölünmesi yüzünden gösteremeyen insanlar, sözlerini söylemişlerdi. Mesele AP’nin büyük bir başarı kazanması, halkın AP’ye teveccühü meselesi değildi. Mesele 12 Mart 1971’de verilen muhtıranın cevabının bu sefer 1973’te verilip verilmeyeceği meselesiydi. O halk ki 27 Mayıs’ın bir bakıma öcünü 1965’te aldı, 12 Mart’ın öcünü 1973’te kat be kat alma ihtimali vardı.
SORU: Bu ihtimal üzerine oyun mu oynandı?
O yüzden halkın en kolay tavlanabilecek yanı, dinî duyguları devreye girdi. 1973 yılında Türkiye’de ne kadar İslamcı tandans varsa, hepsi aynı sepetteydi. Nurcu, Süleymancı, Tarikatçı, Modernist, Selefî... hepsi MSP’nin destekçisiydi. O sıralar Süleyman Demirel’in en canhıraş feryadı “Bölünmeyelim” idi. Fakat bölündüler ve sonuç gene CHP’nin birinci parti çıkması oldu. Ve ben o zaman –1973’te- Ankara’da Samanpazarı’nda ağlayan bir adama rastladım. Ve adam ağlarken şöyle diyordu: “Halk kazandı diyorlar, doğru olur mu bu, doğru değil, yalandır, bizi aç bıraktı aç...” Bunları söyleye söyleye yürüyor ve ağlıyordu. Bu manipülasyonun sonu hemen bir sonraki seçimde geldi ve MSP’nin 48 milletvekili 1977’de 26’ya düştü. 1980 darbesinin ardından bütün partilerin kapatılması da bu işin temize havale edildiğine birilerini inandırdı. Dinî yaklaşımın siyasete yansıması küçük bir şakaydı ve nihayet 7 sene sürdü ve bitti. Ama başka bir şey harekete geçti Türkiye’de ve gerçekten İslami bir siyasi alternatifin yaşayabileceği fikri insanların hayatına girdi. Fakat bir noktayı belirtmeyi ihmal ettim..
SORU: Hangi noktayı?
‘Siyasi İslam’ın savunucuları beyanatlarında hiçbir zaman İslami, İslamcı olduklarını açıkça söylemediler. “Okullardan felsefe dersini kaldırıp hadis dersi koyacağız” dediler ama onlara “Siz Kuran’a tâbiymişsiniz doğru mu?” diye sorulduğunda “Hayır böyle bir şey yok” dediler. Ya da “biz” ve “İslam” kelimelerini birlikte zikretmediler. Ne dediler? “Halkımızın inançları, maddi ve manevi değerler, önce maneviyat...” falan filan. Hiçbir zaman açıkça İslami bir politika güttüklerini beyan etmediler.
SORU: Biz İslami bir politik çizginin takipçileriyiz demek mümkün müydü peki?
Bugün ne kadar mümkünse o zaman da o kadar mümkündü.
SORU: Denmeli miydi sizce?
Denmeliydi. Şu son sorduğun soru birilerinin hem mazereti, hem beraatı oldu. Yani “Neden kim olduğunu söylemiyorsun?” dendiği zaman “Söylenebiliyor mu?” diyorlardı. “Biz İslamcı bir parti değiliz, biz söylediklerimizi şu şu şu gerekçelerle söylüyoruz” diyebilirlerdi ama İslamcı olmadıklarını da söylemediler.
SORU: Bu da onları su katılmamış sağcılar mı yaptı?
“Şu anda yasalar bazı şeylerin açıkça ifadesine imkan vermiyor ama mutlaka bunun ifade edilebildiği bir zaman gelecek” düşüncesi bu insanların su katılmamış sağcılar olmadığını tam tersine sağcılardan farklı bir çizgileri olduğunu anlatıyordu. 12 Eylül 1980 darbesinden sonra serpilen tohumların boy attığını, bunu kullanacak olanlar da, bundan rahatsız olanlar da farketti. 1980 sonrasında bu iş ikinci bir manipülasyon olarak devam etti. 1980’den sonraki süreçte ANAP diye bir şey çıktı. ANAP’ın kadrolarının yüzde 60’ı eski MSP’liydi. Ve bir de ANAP’lılaşmayan, Refah Partisi diye bir şey vardı. Ben o zamanlar bu ANAP’lılaşmamayı özel, bilinçli bir tercih sanıyordum. Yıllar sonra anladım ki meğer bunlar ANAP’ta kendilerine uygun yer bulamayan, ANAP’lılaşamayanlarmış. Bu, en son seçimde de doğrulandı. İnsanlar Saadet Partisi’ne kayıtlı oldukları halde gittiler “Ak Partisi”ne oy verdiler. Sonunda böyle bir çare buldular, sağolsunlar, bugün hepsi mutlu bir şekilde yaşıyorlar. Bugün herhalde Ankara’da hâlâ korkunç bir trafik vardır “Kim hangi makama gelecek?” diye. Bütün bunlar yıllardan beri İslami havalar atan insanlardır.
SORU: Geçen zaman içinde ANAPlılaşma konusunda becerileri artmış görünüyor.
Ben “Bize Yüzde 6 Derler” başlıklı yazı yazdım, bütün Türkiye’de bilinir. Hâlâ da bana sorarlar “Ne oldu senin yüzde 6 ?” Ben de derim ki “Yüzde 0.5 kaldı mı kalmadı mı şüpheliyim.” O zaman Dışişleri Bakanı Vahit Halefoğlu gidip Amerika’da beyanat vermişti. “Biz Amerikan çıkarlarına muhalif unsurları etkisiz kılabiliriz çünkü onlar zaten yüzde 6’dırlar” falan.
SORU: Siz Vahit Halefoğlu’nun demecine istinaden mi yazdınız o yazıyı.
Tabii.
SORU: 28 Şubat 1997’nin takvimlerdeki tarihlerden bir tarih olduğunu söylüyorsunuz. Halbuki 28 Şubat’ın İslami siyaset açısından bir dönüm noktası olduğu savunuluyor.
Ben de diyorum ki olmayan şeyin neyinden bahsediyorsunuz? O zaman alan almış satan satmış. Çoktan bitmiş bir pazarlık. Mesela eğer bana 28 Şubat’ın birtakım insanları iktidardan uzaklaştırdığını söylüyorsanız, bunu İslami tavır bakımından hayırlı bir şey olarak anmamız lâzım. “Aman ne iyi olmuş, bak bunların yetkileri ellerinden alınmış, etkileri azaltılmış.” Nitekim bugün dünya basınında hâlâ İslamcı olarak anılan insanların Türkiye’de İslami gelişmelere katkıları olduğunu düşünüyor musunuz? Dünyada bugün AKP’yi İslamcı görüyorlar, tıpkı bir zamanlar Malezyalıların Kenan Evren’i İslamcı sandıkları gibi. Şaka yapmıyorum, Kenan Evren iktidarda iken bazı İslam ülkelerinde “Ah nerede bizde böyle bir adam” denildiğini biliyorum. Onun için şu anda dünyada AKP’nin İslamcı sayılması beni hiç şaşırtmıyor.
